In mijn collectie bevind zicht het erediploma van de Laiterie Coöperative de Tohogne, zie foto, en mezelf kennende wou ik hier meer over weten.
het erediploma, eigen collectie
Het was in 1898 dat de boeren van Tohogne, om hun belangen verdedigen op het gebied van de verkoop van hun zuivelproducten – het gebied waar de boterhandelaren de wet maakten – dat Joseph Léonard (1) op het idee kwam om een gemeenschappelijke strategie te volgen. Zij besluiten om zich samen te groeperen om hun boter te produceren en te verkopen. De eerste zuivelonderneming start in “La Fontaine” in de kelders van het oude huis Lucas.
Joseph Léonard (rechts) poseert trots voor de winst van het jaar 1912.
Vier jaar later, gaat deze opkomende industrie echt van start: op 20 februari 1902 richtte men het coöperatieve bedrijf “Laiterie Saint-Martin” op.
Om dit te doen, is een nieuw gebouw met hangar nodig “Bovenaan het dorp”, route de Longueville (op
deze plaats is de zuivelproducten blijven bloeien tot 1973).
Laiterie Saint-Martin, tekening van de architect, circa 1902
Terwijl de oorspronkelijke skimming alleen wordt gedaan met 3 Mélotte-roomseparators met een kleine capaciteit (2), heeft het bedrijf in 1914 al 25 openbare roomseparators verdeeld in een gelijk aantal lokale stations (3).Er wordt een roomservice georganiseerd in het dorp en in de omliggende dorpen.
Oud briefhoofd van de zuivelindustrie in Tohogne.
De productie volgt uiteraard een stijgende lijn. Vanaf 1913 bereikte men het cijfer van 115.000 kg van uitstekende kwaliteitsboter. Deze boter won verschillende onderscheidingen tijdens (wereld)tentoonstellingen en voedselbeurzen in Parijs, Londen, Antwerpen en Gent.
in de Eerste Wereldoorlog lag alle productie stil, na het einde van deze oorlog hervatten de boeren de productie van hun boter. Voor de goede orde, merk op dat tussen 1914 en1918, dankzij zijn stoomturbine voor de zuivelproductie in het dorp, het heel Tohogne voorzag van elektriciteit.
De melkerij in de jaren 50
In 1975 sluit deze fabriek voorgoed de deuren, Deze lege gebouwen bleven de laatste getuigen van deze tijd van voorspoed. Gelukkig een paar jaar later kocht de stad Durbuy de fabriek, verbouwde en restaureerde dezes gebouwen. Nu is de site de huisvesting van de technische diensten van de
gemeenschap. Maar veel Tohognois betreuren nog steeds de tijd dat de oude zuivelmarkt veel mensen en de lokale families steunde. Als ze het had overleefd, La Laiterie de Tohogne zou ze haar honderdjarig bestaan in 1998 hebben gevierd.
De melkerij, nu technische dienst Durbuy
Een van de eerste turbine huisjes bestaat nog steeds , alsook de tweede skimming kamer in Tohogne. en de skimmingkamer in Houmart (3)
In Tohogne, dit kleine gebouw met kelder was oorspronkelijk gelegen tegenover Jeanine Simon (links), De tweede skimming kamer in Tohogne.(rechts)
Voormalige skimmerkamer in het centrum van Houmart.
Met dank aan de stad Durbuy
Bronnen :
(1) Joseph Léonard, genoemd “The Mighty”, oprichter van de Tohogne-zuivel, werd geboren in Tohogne op 1/17/1868. Hij trouwde voor het eerst met Sophie Lecrenier op 15-10-1892(overleden 3/4/1907 op 36 jarige leeftijd) en huwde dan Marie Materne in 1908. Hieruit werden 4 kinderen geboren : François, Paul, Albert en Marguerite. – Hij was eerst leraar maar al snel moest hij onderwijzen opgeven omdat hij doof het aan het worden was. Op dat moment – de bronnen uiteenlopend – hij werd kweker en verzorger van tuinbouw, glastuinbouw, pluimveehouderij …Hij was ook gepassioneerd door fotografie. Hij was een geestnieuwsgierige, getalenteerde organisator en uitstekende manager, hij had alles om te slagen. Ondanks de Eerste Wereldoorlog en de grote miserie die het teweegbracht, paste hij zich aan de omstandigheden aan zonder ontmoedigd te raken. Hij stierf in juni 1941.
2) Voor de komst van skimmers was het de gewoonte de volle melk ’s nachts te laten afkoelen in een kelder in terrines (crameûs), in geglazuurde terracotta vazen. De volgende dag, de room dreef dan op het oppervlak van melk. Door het gedeeltelijk te belemmeren, met behulp van de duim in de tuit van de vaas, werd ee melk werd geleegd, terwijl de lichtere room geblokkeerd bleef in de terrine.
(3) Elk meewerkend dorp van de zuivelonderneming had grote roomseparator genaamd “turbine” geplaatst in een kamer speciaal gebouwd in het centrum van het dorp. In Tohogne, dit kleine gebouw met kelder was oorspronkelijk gelegen tegenover Jeanine Simon, bestaat nog steeds. Heel snel reeds rond
1900, werd een andere, beter aangepaste, ontworpen door Joseph Léonard (en gebouwd door Firmin Ninane) aan de rand van de hoofdweg op de huidige site van René Godinache. In Houmart, werd deze plek, net als vele anderen, vlug “Al Turbine” genoemd.