DE GENTSE VOORUIT OP DE WERELDTENTOONSTELLING

De wereldtentoonstelling in de eigen geboortestad was voor de coöperatieve Vooruit dé uitgelezen kans om zichzelf te profileren. De samenwerkende maatschappij had nog nooit zo goed gedraaid. Ze floreerde en stond aan het toppunt van haar kunnen. Het was hét ogenblik om niet alleen de stad maar ook de wereld daarbuiten te imponeren. Iedereen moest het weten. Vooruit was dan ook niet zomaar aanwezig. Ze waren echt groots aanwezig. Het moest een ware celebratie worden voor haar succes, ambitie en verwezenlijkingen. Met een stand en een paviljoen die alles behalve bescheiden konden worden genoemd, een turnfeest en een kunstfeest was het duidelijk dat Vooruit haar stempel op de tentoonstelling wilde drukken en zo veel mogelijk mensen wilde bereiken.

De doelstellingen van Vooruit

Vooruit had dus duidelijk zwaar geïnvesteerd in haar aanwezigheid op de wereldtentoonstelling. Ze deden dit uiteraard niet zomaar. De samenwerkende maatschappij had enkele concrete doelen voor ogen met haar deelname. Ze wilde door haar aanwezigheid bewust verschillende doelgroepen bereiken en bespelen. In een artikel dat werd gepubliceerd aan het einde van de wereldtentoonstelling stonden deze nog eens duidelijk zwart op wit weergegeven.

De leden

In de eerste plaats wilde Vooruit aanwezig zijn voor haar leden. De coöperatieve werd voorgesteld als een stap naar het collectivisme. De leden waren allemaal gedeeltelijk eigenaar. Het kan dan ook moeilijk anders dan dat deze, zichzelf, vol trots, op de borst klopten bij het zien van al datgene wat ze gezamenlijk verwezenlijkt hadden. Op de wereldtentoonstelling had Vooruit alles eens beknopt samengebracht op enkele vierkante meters. “Het was een getuigenis voor heel de wereld, wat arme slechtbetaalde werklieden, vóór enkele jaren nog vervolgd en gehoond, als ze samenwerken onder de leiding van knappe, energieke mannen uit hunne eigen klasse kunnen wrochten.”285

De niet-leden

Daarnaast wilde Vooruit natuurlijk ook de andere arbeiders aanspreken. Diegene die nog niet over de streep waren getrokken konden nu in één oogopslag het succes en de groei vaststellen. Een mooiere reclame kom men zich niet inbeelden. Bij Vooruit besefte dit wel, maar natuurlijk gaf dit een ietwat wrange bijsmaak omdat reclame in een bepaald opzicht gezien werd als een uitwas van het kapitalisme waartegen men zich toch dat afzette. Men ontkende dus gewoon: “Het was zeker geen kapitalistische reclaam, want buiten de stad kunnen wij geen leden bedienen (helaas, we hadden er anders zeker een tienduizendtal ingeschreven.)” Hieraan gerelateerd, moet toch vermeld worden dat de wereldtentoonstelling wel degelijk door de samenwerkende maatschappij werd aangegrepen om reclame te maken, maar dan meer voor haar producten. In de krant verschenen geregeld, soms paginagrote, advertenties voor de magazijnen van Vooruit.
Ze riepen de arbeiders op om er ter gelegenheid van de wereldtentoonstelling op hun best bij te lopen. ALLES hiervoor was te krijgen bij de magazijnen tegen een korting van 6% en 2% voor respectievelijk de leden en de niet-leden.286 Daarnaast valt niet te ontkennen dat de producten die Vooruit aanbood in het paviljoen en tentoonstelde op de stand, eveneens als een vorm van reclame mogen worden aanzien.(cf. supra) De kapitalistische verkoopstechnieken hadden zich dus toch al duidelijk bij Vooruit gemanifesteerd en het economische element van de wereldtentoonstelling werd ook door Vooruit ten volle uitgebuit. Natuurlijk was men niet enkel voor de arbeiders aanwezig op de wereldtentoonstelling. Het socialistische Vooruit begaf zich doelbewust met haar deelname in het hol van de leeuw: het hoogfeest van de burgerij. Voor Vooruit was het net hét moment om de klasse van de burgerij even met de neus op de feiten te duwen. Vooruit was een belangrijke speler geworden in Gent en daarbuiten. Een pion op het politieke en sociale schaakbord waar meer dan ooit rekening mee zou moeten worden gehouden. Langzaam maar zeker zou het objectief van het collectivisme, of de burgerij dat nu wilde of niet, worden verwezenlijkt. Dat daar niets meer aan te doen was, was een belangrijk element uit de boodschap die Vooruit aan haar tegenstanders wilde meegeven.

Het internationale publiek.

Als laatste maar zeker niet de minst belangrijke doelstelling die Vooruit naar voor schuift, vinden we het internationaal tentoonspreiden van het Gentse Socialistische model.
Het was in Gent, bij Vooruit, dat het idee vanaf 1880 succesvol was gegroeid. Bijzonder dat de verschillende socialistische organisaties volop gingen samenwerken. In Gent was men begonnen een nauw en onbreekbaar vlechtwerk te maken “tussen al de organisaties van het proletariaat: de coöperatie, de politieke partij, de syndicaten, de kunstkringen, opvoedingskringen en de pers.”287 De coöperatieve vormde hierbij de spil waarmee de rest was verbonden.288 Het resultaat oogstte veel succes en wilde echt als voorbeeld fungeren voor andere socialistische initiatieven. Hierdoor had het al volop navolging gekregen binnen de landsgrenzen.289 Tijdens het jaar van de wereldtentoonstelling telde België maar liefst 271 coöperaties.290 Maar ook op internationaal vlak wilde ze zich profileren en tonen aan een groot publiek. Dit gebeurde een tweetal decennia eerder al op het congres van de Tweede Internationale in 1891 en bij de opening van het nieuwe Brusselse Volkshuis in 1899. Men wilde dus een voorbeeld zijn voor de socialistische initiatieven in het buitenland. Of zoals Hendrik Defoort het in zijn boek zo duidelijk formuleerde: “Rotsvast overtuigd van de superioriteit van hun organisatorische formule streefden de Belgische sociaal-democraten er ook doelbewust naar om een model te zijn voor kameraden in andere landen”. Op die manier had het model al een internationale uistraling verworven.291 Met de wereldtentoonstelling van Gent kwam de internationale gemeenschap naar de bron van het systeem. Verder bouwend op de eerdere verspreiding van het idee wilde men ook nu, internationaal laten zien, wat men had verwezenlijkt.
 
Bronnen :
Rode accenten in het uitstalraam van de wereld. De rol van de S.M. Vooruit in de wereldtentoonstelling van Gent 1913
285 “Laatste betrachtingen uit Vooruit’s stand op de Wereldtentoonstelling.” In: Vooruit, 05-10-1913, p. 7.
286 “Met de wereldtentoonstelling te Gent zal iedereen trachten netjes en deftig te wezen.” In: Vooruit, 08-05-1913, p. 4.
287 “Laatste betrachtingen uit Vooruit’s stand op de Wereldtentoonstelling.” In: Vooruit, 05-10-1913, p. 7.
288 V. Dujardin, M. Dumoulin, E. Gerard, M. Van Den Wijngaert, E. Witte, op. cit., p. 582.
289 H. Defoort Werklieden bemint uw profijt! De Belgische sociaaldemocratie in Europa. Leuven, Lannoo
campus, 2006, p. 486.
290 M. Reynebeau, op. cit., p. 119.
291 Defoort, op. cit., p. 486.