Armand Heins

Herkomst en opleiding (65)

Armand Heins werd in 1856 geboren te Gent. Zijn vader Nicolas-Jean Heins was afkomstig uit Bouillon.

Hij startte een eigen drukkerij in Gent die tot aan het beging van de twintigste eeuw grote bekendheid genoot. Naast de drukkerij had hij ook een uitgeverij, waar hij naast zijn eigen drukwerken ook andere producten verkocht.

Zijn moeder Thérèse was de zus van kunstschilder Louis De Maertelaere. In dit artistiek milieu leerde Armand ongetwijfeld de passie voor grafische kunsten kennen.

Armand had twee broers. Zij een jaar oudere broer, Julien, was musicus en componist. Maar het is vooral zijn jongere broer, Maurice, dat hij eenzelfde passie deelt, namelijk die van het verleden. Maurice, die van opleiding advocaat was, schreef zelf ook boeken over de geschiedenis van Gent. Armand zal dan ook later vaak met hem samenwerken.

Hij beschreef zichzelf als kunstschilder, graveur en archeoloog en was, net als zijn vader, een artistieke duizendpoot. Dit drukte zich uit in etsen, litho’s, tekeningen in potlood en Oost-Indische inkt, olieverfschilderijen en aquarellen. Zijn groot artistiek oeuvre getuigd van een ” enorme werkkracht, zowel op het artistiek gebied als op dat van de oudheidkunde” (66)

De meest gebruikelijke thema’s in het werk van Armand waren portretten, dieren, genretaferelen, land- dorp- en stadsgezichten, landelijke woningen, historische bouwwerken en constructie-elementen, zowel van interieurs als van exterieurs. Hij wierp met zijn tekeningen een uniek licht op historische intereiers. Armand’s ontelbare illustraties werden niet alleen in tijdschriften en boekwerken gepubliceerd, maar ze komen ook voor op menu’s, publiciteits-aankondigingen, uitnodigingen, affiches en prentkaarten.

Hij had een voorliefde voor het rustieke onderwerp. De lijnvoering getuigt van een grote spontaniteit, een dynamische levendigheid en een onmisbare technische vaardigheid.  Hoewel zijn stijl realistisch nauwkeurig is draagt het toch een zweem van romantiek….(67)

Het is niet duidelijk of Heins steeds naar de natuur etste. Een aantal kleine formaten lijken hierop te wijzen doch in andere gevallen lijken de etsen in het atelier tot stand gekomen te zijn, op basis van schetsen.

Zijn eerste artistiek onderricht kreeg hij in het lithografisch atelier van zijn vader. Hij volgde daarna tussen 1867 en 1879 les aan de Koninklijke Academie voor Schone Kunsten te Gent. Bij een gebrek aan etsen opleiding aan de academie van Gent leerde Armand de techniek zelf aan.

In 1879 behaalde Armand de eerste prijs in tekenen naar levend model. Het jaar daarop kreeg hij een studiebeurs voor een reis door Frankrijk en Italië. Hij maakte er veel tekeningen die later werden tentoongesteld in de Cercle Artistique et Literaire.

Zijn talent werd opgemerkt en er werd hem gevraagd om voor “La Belgique Illustrée” een dertigtal illustraties te maken van Belgische steden en dorpen, en reproducties te maken van beroemde Belgische kunstenaars, zoals Jordaens en Rubens. In hetzelfde jaar werlkte hij mee aan het tijdschrift “L’illustration Nationale”.

In 1900 behaalde Armand tijdens de wereldtentoonstelling van Parijs een medaille voor zijn etsen. Toen in 1908 Armand zijn vader stierf nam Armand de zaak over, maar deze zou hij nog voor de eerste wereldoorlog stopzetten door de opkomende concurrentie van fotografie en andere opkomende procedés.

Heins doorkruiste met zijn schetsboek in de hand Vlaanderen, de Ardennen, Nederland en het noorden van Frankrijk. Regelmatig werd hij vergezeld door zijn broer Maurice, met wie hij onder meer in 1887 een reis door Nederland maakte. Dit resulteerde in talrijke publicaties. Armand stond steeds in voor de illustraties en Maurice schreef de tekst. Armand werkte ook samen met andere schrijvers, zoals G. Meunier.

Heins en de wereldtentoonstelling 1913. (68)

Heins was actief in tal van projecten ter voorbereiding van de wereldtentoonstelling. Hij kreeg onder meer de opdracht om voor Leopold II het grondplan te tekenen hoe de Gentse stadskern er zou uitzien na de uitvoering en saneringswerken ter verfraaiing van de stadskern voor de wereldtentoonstelling. Hij was ook lid van de commissie die zich boog over de restauratie van de Belforttoren.  

Heins moet Valentin Vaerwijck reeds gekend hebben voor ze samenwerkten bij de oprichting van Oud-Vlaendren en het Moderne Dorp. Het is bekend dat Vaerwijck zich baseerde op de tekeningen en notities van Heins voor het bouwen van Oud-Vlaendren tijden de wereldtentoonstelling van Gent.

Heins ontwierp alvast duizenden kostuums voor de deelnemers van de ommegang en hielp mee aan de organisatie van de stoet.

Na de wereldtentoonstelling was hij betrokken bij de aankledingen van historische interieurs in nieuwe of openbare gebouwen. Hij richtte onder andere het interieur in van het muziekconservatorium en van hotel Falligan in Gent , de lakenhalle van Ieper en de beurs van Brussel. (69)

Hij was lid van verscheidene historische en literaire verenigingen en tussen 1908 en 1927 werd hij aangesteld als conservator van het museum voor nijverheid- en versieringskunsten in Gent.( het huidige Designmuseum) (70)

Tussen 1914 en 1928 woonde Heins in laten waar hij schetsen, tekeningen en schilderijen maakte in en rond Laten. Heins overleed op 25 december 1938 op tweeëntachtig jarige leeftijd. (71)

Uitgebreide biografie op Gandavum²

Bronnen :

Oud-Vlaendren en het Moderne Dorp: schijnbare tegenpolen door Tim Dickel
65 Paragraaf gebaseerd op : Gandavum nr april-mei-juni 2000 jg 5 nr 2 p 4-16
66 Laleman M. Steen voor steen : onderzoek naar het middeleeuwse huis in Gent en de bijdrage van Armand Heins, Gent 1988, p 27
67 Heins A. Tekeningen, etsen, schilderijen : keuze uit kunstwerken verworven door aankoop, Gent 1938, ongenummerd.
68 Paragraaf gebaseerd op : Gandavum  a.w. p18-38
69 uit  Laleman M, Marie Christine a.w. p. 30
70 Heins A. Tekeningen, etsen, schilderijen : keuze uit kunstwerken verworven door aankoop, Gent 1938, ongenummerd.
71 Laleman M. a. w. p 25