Om een beeld te krijgen over hoe de aanwezigheid van Vooruit werd ontvangen bij de binnen en buitenlandse pers heb ik gezocht naar artikels die hierover meer inzicht verschaffen. Spijtig genoeg bleek dit zoeken naar een speld in een hooiberg. Het gamma kranten was te uitgebreid om helemaal door te nemen waardoor aan de hand van kerndata opzoekingswerk moest worden verricht. Dit leverde spijtig genoeg niets concreet op. Er zijn wel enkele externe verslagen over de aanwezigheid van de coöperatieve Vooruit op de wereldtentoonstelling aangetroffen. Deze verslagen waren stuk voor stuk overgenomen door de krant Vooruit en werden dan ook hierin teruggevonden. Het hoeft dan ook geen betoog dat deze enkel positief over Vooruit berichtte en dat ze zeker binnen de propagandatactiek van Vooruit paste. De bronvermelding van de overgenomen artikels is daarnaast spijtig genoeg verre van optimaal. Van het laatste artikel dat werd geschreven voor een Amerikaans publiek, stond enkel de naam van de schrijver vermeld. Noch de naam van de krant of de datum van publicatie werden in de krant Vooruit opgenomen. In theorie zou het dus om een volledig fictief artikel kunnen gaan dat werd opgesteld door de redacteurs van Vooruit.
Dit artikel werd toch opgenomen omdat, indien dit inderdaad het geval zou zijn, dit nog steeds een goede illustratie is van de doelstellingen van Vooruit. Er moet dus zeker in het achterhoofd gehouden worden dat deze artikels werden goedgekeurd door Vooruit en dus allesbehalve kritisch zijn.
Het eerste artikel was afkomstig uit Le Journal de Charleroi. In de vorm van een brief werd aan de lezers het bezoek van enkele Walen aan de wereldtentoonstelling van Gent verteld. Na een lange treinrit en alvorens aan het bezoek te beginnen, moest eerst orde op zaken worden gesteld: “Rechtover de statie dronken wij eerst een glas bier, zooals het aan goede Walen past en dan stapten wij op den tram n.7 die ons tot voor den hoofdingang bracht.” Heel kort werd gemeld dat de tentoonstelling zeer mooi en groot was en dat ze zeker te bezoeken was op één dag. Uiteindelijk belandde de verschillende groepen van het gezelschap in het paviljoen van Vooruit waar ze hadden afgesproken. Vol overgave bewierookte de journalist de “uitmuntende” soep, de biefstuk en de Goudakaas die elk overheerlijk en erg goed van prijs waren. Uiteraard kon hij ook het lekkere bier en de wijn die hij en zijn compagnons daar proefden niet in zijn brief vergeten. Om af te sluiten namen ze nog een stuk taart dat ter plaatse, onder hun eigen ogen gemaakt werd. “Dat was om ons voedzaam noenmaal te sluiten.” Het was duidelijk dat hij zelf vond dat hij met het paviljoen van Vooruit, één van de hoogtepunten van de tentoonstelling had gevonden. Hij moest en zou het dan ook ten volle prijzen in zijn artikel.393
Voor een buitenlands commentaarstukje in het blad l’Humanité, zorgden enkele Franse partijgenoten die de wereldtentoonstelling van Gent hadden bezocht. Het was duidelijk dat ze onder de indruk waren van het project van Vooruit. Ze waren onder andere vol lof over de stand van Vooruit. “Ze zijn getroffen geweest door de gewichtigheid der uitstalling van Vooruit, die zij de clou noemen van dit deel der Expositie, namelijk de Belgische afdeeling.” Maar ook bij hen lieten vooral het koffiehuis en het restaurant van Vooruit in het park, een diepe indruk na. En dit zeker niet alleen omdat deze de rode vlag van de internationale hoog boven de wereldtentoonstelling liet wapperen. Andermaal werd de loftrompet afgestoken over het Triomfbier, de pistolets, boterhammen en taarten. Vooral het feit dat ze voor het oog van de bezoeker werden gebakken waarna écht iedereen, leden en niet-leden, Belgen en vreemdelingen van de overheerlijke “voortbrengselen” van Vooruit konden proeven. Ook het koud buffet en de beste biefstukken vielen duidelijk in de smaak. En dit alles tegen de meest aanvaarbare prijzen die ver onder die van de concurrentie lag. Geen wonder dus dat iedereen op het terras van het paviljoen kon worden gespot. “’s Zondags zitten Walen en Vlamingen daar lustig ondereen en iedereen wordt er met een echte vlaamsche gulhartigheid ontvangen. En het bier is zóó goed, het gebak zóó lekker, dat de burgers zelve de roode vlag vergeten die zoo fier aan het gebouw wappert en dat zij met de gezellen komen tikken en een smakelijke pint Triomf komen ledigen.”394
Als laatste voorbeeldartikel wordt teruggegrepen naar het eerder vernoemde artikel van de Amerikaan Oratio Winslow met de titel “De Glorie van Gent. Het verhaal over een wonderbaar werk van een energiek proletariaat” Hierin roemde hij het Gentse coöperatietype waarbij de theorie concreet en succesvol werd omgezet in de praktijk. Net zoals in de Kleine Volksgids vertelde hij de geschiedenis van de coöperatieve vanuit de geschiedenis van de oude middeleeuwse stad Gent waar gevochten en gestreden werd om vrijheden en rechten. Opnieuw werd deze doorgetrokken tot en met de afsplitsing van de vrije bakkers en de gestage groei die er op volgde. Het succes van Vooruit was volgens hem te danken aan de tijd die rijp was voor de coöperatieve beweging, maar zeker ook aan de erg bekwame mannen die zich van binnen de organisatie opwierpen als geboren leiders en zodoende de lijnen van het succesverhaal uittekenden. Anseele en Van Beveren werden omschreven als de juiste mannen op de juiste plaats. “En zóó wel deden ze dat, dat die bakkerij, die gedeeltelijk als commerciële onderneming was begonnen, geëindigd is te zijn: een van de best georganiseerde socialistische bewegingen der wereld. Indien ge morgen naar Gent gingt dan zoudt ge eens zien dat er uit die éénmansbakkerij gegroeid is.” Hierop volgde een beknopt overzicht van alle onroerend goed van Vooruit zoals dat in deze scriptie eerder ook al aan bod is gekomen. Het samengaan van de vakverenigingen, de politieke partij en de coöperatieve was voor Winslow echter dé innovatie en werd daarom het meeste geprezen. Voor hem was dit de basis van het succes. De belangrijkste voordelen, van de mogelijkheid goedkoper te kunnen leven tot steun die van de maatschappij mocht verwacht worden als men op de zwarte lijst kwam, werden vervolgens nog eens doorlopen. “In één woord, de werking van de «Vooruit» heeft de Gentssche werkende klasse tot één strijdend geheel gevormd.” Met drie georganiseerde algemene stakingen achter de rug, waarvan er twee als succesvol werden bestempeld, was de slagkracht van Vooruit in de ogen van de Amerikaan ronduit indrukwekkend. Tel daarbij de invloed die de Belgische Werkliedenpartij kon uitoefenen langs de officiële kanalen en de socialistische zaak leek verzekerd van compleet succes. Het Gentse type van coöperatie had dan ook navolging. “De idee van een socialistische coöperatie heeft zich van Gent door heel België uitgespreid en zelfs in andere Europeesche landen.” In een volgende stap projecteerde hij dit op de eigen
thuissituatie: “In Gent hebbend de socialistische coöperateurs theorie en praktijk beide ontwikkeld. […] Indien het arme kleine België, met zijn hard zwoegende, slechte betaalde werkers zoo’n onderneming kan doen bloeien wat zou Amerika dan niet kunnen doen?”395
Bronnen :
Rode accenten in het uitstalraam van de wereld. De rol van de S.M. Vooruit in de wereldtentoonstelling van Gent 1913
393 “Vooruit aanbevolen” In: Vooruit, 19-07-1913, p. 3.
394 “De Fransche Socialisten over Vooruit in de Tentoonstelling.” In: Vooruit, 04-09-1913, p. 2.
395 “Indrukken van Vooruit’s stand op de Tentoonstelling.” In: Vooruit, 06-08-1913, p. 5.