Noch een grote demonstratie van het openbare leven, kan een wereld expositie niet zonder de concurrentie van de muziek, dit in wezen sociale en kosmopolitische artvorm. Maar het is moeilijk om op verstandige wijze te bepalen waar het op de wereldexpo’s moet staan. De taak vereist zowel smaak als vaardigheid.
Op de Gentse tentoonstelling kreeg een commissie de opdracht om de muziekfestivals te organiseren. Het bestond uit MM. Eug. Bayens, Voorzitter; Victor Carpentier en Henry de Smet de Naeyer, vice-voorzitters; Dorsan van Reysschoot, secretaris-generaal en directeur van muziekfestivals; Marcel de Groo, penningmeester; Paul Vanden Haute en Joseph Maere, assistent-secretarissen; Alta. Baertsoen, Gust. Colardin de Clercq, Henry de Cock, Ed de Vynck en Wilfrid Siffer, leden. De heer Maurice de Smet de Naeyer, directeur-generaal, was de afgevaardigde van het uitvoerend comité voor de commissie; bovendien werden vele vriendelijke commissarissen belast met de dienst van de concerten en de receptie van de verenigingen. Een regelmatige falanx van harmonie werd gevormd en onder de deskundige leiding van M. Th. Coutelier geplaatst; dagelijkse concerten werden zeer gewaardeerd, dankzij goed gekozen programma’s en zorgvuldige uitvoering.
Talloze bands en koren uitgenodigd voor een feest dat in hoge mate heeft bijgedragen aan te trekken om de tentoonstelling de verpletteren van de drukte zondag. Het totale aantal bedrijven dat deelneemt aan dit permanente festival heeft meer dan duizend overschreden; een dozijn kiosken, verspreid over de tentoonstelling, gaf hen gastvrijheid.
In een gedachte van nuttige emulatie werden de beste vocale en instrumentale bedrijven uitgenodigd om deel te nemen aan een “internationaal muzikaal toernooi”. Deze vreedzame spelen volgden elkaar elke maandagmiddag op in het Feespaleis; de deelnames kwamen uit Nederland, Engeland, Frankrijk, Duitsland en België.
Het succes van het permanente festival en het toernooi was voor het grootste deel te danken aan de inzet en hoffelijkheid van de heer Gustave d’Hondt, secretaris van de Musical Celebrations Committee.
De algemene leiding van alle muziekfestivals werd toevertrouwd aan een geleerde en wijze musicus, de heer Dorsan van Reysschoot, professor aan het conservatorium van Gent, componist en musicoloog. Naast het permanente festival en het toernooi, concentreerden zijn inspanningen zich voornamelijk op de organisatie van grote concerten om de meest interessante producties van hedendaagse scholen bekend te maken, evenals enkele van de beroemdste dirigenten.
Tot op heden speelde muziek slechts een recreatieve rol in tentoonstellingen; het leek logisch dat deze festivals voor de muziek waren wat ze zijn voor alle andere producten van de industrie en de menselijke geest, bekendmakend en encyclopedisch.
De heer Van Reysschoot presenteerde zijn ideeën over dit onderwerp in de Revue de Belgique. Het is voldoende om nota te nemen van de toepassing van dit programma dat de amateurs van de gedenkwaardige executies waard was.
Het was eerst het oratorium van Peter Benoit, De Schelde (gedicht van Emmanuel Hiel), uitgevoerd door het Koninklijk Muziekconservatorium van Gent, onder leiding van de heer Emile Mathieu met de hulp van de Gentse koren, de muziekliefhebbers, de Werknemers ontmoeten elkaar en Marxkring.
In het keizerlijke koor van Londen werd een buitengewoon groot koor voor het eerst op het continent bejubeld. Onder leiding van Charles Harriss gaven zijn tweeduizend vijfhonderd zangers in twee opeenvolgende audities werken van Engelse meesters en een symfonische en koorideylle, Pan, van meneer Harriss. De begeleiding werd uitgevoerd door het Ysaye-orkest van Brussel.
Op 7 juni bood de beroemde Lamoureux-concertvereniging van Parijs, onder leiding van de meester Camille Chevillard, een prachtig festival van Franse muziek aan, gewijd aan Berlioz, Chabrier, Lalo, Saint-Saëns, Fauré en Vincent d’Indy.
Onder het beschermheerschap van de commissaris-generaal van de Franse regering organiseerde de krant Comœdia op 22 juni ter gelegenheid van koning Albert’s Joyeuse Entrée in Gent, een artistieke gala-verzamelingsartiesten zoals Mme Dehia, MM. Noted, Dubois en Carbelly, de heer en mevrouw Silvain, de violist Boucterit, de pianist Ciampi, de dansers Léa Piron en Meunier.
Een paar dagen later gaf het Ysaye Orchestra in Brussel een briljant concert van moderne Franse muziek; Wallenstein’s kamp werd er gespeeld en de introductie van de tweede act van Fervaal door Vincent d’Indy; de leerling tovenaar, van Paul Dukas; de Rozeun-melodie van de koning van Ys de Lalo, de melodieën van Henri Duparc, de Spaanse symfonie van Lalo, evenals het concerto n ° 4, in C mineur, van Saint-Saëns.
Op 5 juli trok de heer Louis Delune uit de composities van de Waalse musici het programma van het grote Belgische festival van de Waalse werken; Aan de vooravond van 14 juli gaven de 300 performers van de school voor koorzang en harmonieorkest van Parijs, geregisseerd door de heer Henri Radiguer, een populair gala “festival van de vrede, het werk en de kunsten”, die warm applaus kregen voor zowel de artiesten als hun leider.
Van 1 augustus tot 15 september gaf de Sechiari Concerts Association elke avond een auditie in het Feestpaleis; het was het “hoogtepunt” van de muzikale attracties van de tentoonstelling.
De heer Pierre Sechiari is niet alleen een zeer opmerkelijke violist; hij behandelt ook met groot talent het stokje. Dankzij de betrouwbare techniek en discipline van de vele elementen waarover hij beschikte, was zijn interpretatie getrouw en levend; alles was gedaan met duidelijkheid, oprechtheid, intelligentie, gevoel en een mooie communicatieve warmte. Het talent van deze meesterschilder stelt hem in staat op te sporen met dezelfde meester, de delicate aard van de tableau en het grandioze episch fresco. Het repertoire van Mr. Sechiari was zeer gevarieerd en eclectisch; dankzij hem hebben de luisteraars op een bepaalde manier alle moderne symfonische muziek van Rameau tot de meest recente componisten beoordeeld. Geen school is verwaarloosd; de programma’s van de zesenveertig avonden stonden open voor Italiaanse, Scandinavische, Slavische, Tsjechische, Engelse, Duitse en Belgische meesters en ook Frans.
In zijn publicatie over Musical Festivals op de Wereldtentoonstelling Gent 1913 probeerde dhr. Bergmans het repertoire van Mr. Sechiari te rangschikken; het belang ervan getuigt van de omvang van het werk en van het hoofd en de uitvoerders.
De solisten van de Sechiari-concerten waren niet de minste; gewoon citeren Camille Saint-Saëns, de eeuwig jonge meester, de kleine Duei Kerekjàrto, amazing violist uit twaalf zangers van Saint-Gervais, Pierre Sechiari zelf meesterlijke violist mooie klassieke stijl, Raoul Pugno, virtuoos Miss Maria Levinskaja, wiens succes aanzienlijk was, hield het enthousiaste publiek vier avonden. We moeten ook vermelden, een van de solisten van Sechiari concerten, pianisten Suzanne Godenne, Miss Germaine Lievens, de heer en mevrouw George Lausnay en de hoofdsectie leiders van de vereniging.
Nauwelijks waren de echo’s van de Sechiari-concerten uitgestorven of hervatte het Feestpaleis een vreugdevolle animatie dankzij het grote festival of triduum van de Vlaamse muziek van 19, 20 en 21 september. Het succes was geweldig.
Het eerste concert was gewijd aan liedcomponisten, de tweede aan symfonisten en de derde aan Peter Benoit, de onbetwiste meester van de hedendaagse Vlaamse school.
Tussen de twee delen van de liederenavond, benadrukte Mr. Sabbe, een uitstekende redenaar, de kwaliteiten van de werken van meesters zoals P. Benoit, Gevaert, Waelput, Tinel, Blockx; zijn toespraak, van een mooie trillende taal, literair en picturaal, van een communicatieve warmte, werd uitvoerig toegejuicht; het concert zelf bevatte tal van liedjes, dankzij de uitvoeringen van artiesten als L. Swolfs, A. Steurbaut en Edith Buyens.
Het symfonische concert had een veel grotere esthetische betekenis. Als de uitvoering werd gevoeld door de inferieure kwaliteit van sommige elementen van het orkest, biedt het niettemin de mogelijkheid om de elite van hedendaagse Vlaamse meesters toe te juichen; de meeste componisten zijn op de richtingsbalie gemonteerd; het was Paul Lebrun voor zijn mooie Jubelmarsch, Frans Uyttenhove voor de opening van Aenei, Leo Moeremans voor bandana van de symfonie Pax hosannah, Robert Herberigs voor zijn symfonie Aan de Leie; Leo Dubois voor de eerste akte van het mimodrama uit de dood van Lemonnier; Paul Gilson voor zijn derde symfonische opening; August De Boeck voor het scherzo en allegro van zijn symfonie in G-mineur.
Een lyrisch deel liet mevrouw B. Serven zien in de ballade van Hallewijn en Vlasgaard-slaapliedje van Jef Vander Meulen. De Kerstnacht van E. Wambach en twee liederen van Lod. Mortelmans wees op het talent van juffrouw Léonie Cuypers. Het feest eindigde met Oscar Roels ‘oratorium De Vlaamsche Nacht.
De derde dag was gewijd aan een tweede auditie van het historische oratorium van Peter Benoit, De Schelde. Deze keer nam de heer Emile Mathieu het voortouw en leidde, met warmte en enthousiasme, de 125 instrumentalisten van het Conservatorium van Gent en de Antwerpse zoölogische tuinorkesten en 1500 koorzangers geleverd door Gentse bedrijven. De Schelde werd voorafgegaan door de opening van de Enfance de Roland, de opera van Emile Mathieu.
Dit korte overzicht van de muziekfestivals op de Expositie van 1913 is ontleend aan een publicatie van M. Paul Bergmans; hij getuigt van de aanzienlijke belangstelling van deze plechtstatigheden; de meesten van hen zullen een blijvende herinnering achterlaten in de hoofden van luisteraars.