Het turnfeest

Ook op het vlak van evenementen op de wereldtentoonstelling wilden de Gentse socialisten hun mannetje staan. Hoe konden ze de kracht en souplesse van de hele coöperatieve beter uitstralen dan aan de hand van een groot internationaal turnfeest.

De keuze voor deze sporttak was niet zo bijzonder als dat het lijkt. De coöperatieve Vooruit beschikte over een turnclub met dezelfde naam, die eerder al een nationale bijeenkomst had georganiseerd. Voor de Eerste Wereldoorlog was sport nog steeds iets dat hoofdzakelijk door de burgerlijke elite werd beoefend. Toch ontsproten er aan het eind van de 19e eeuw hier en daar initiatieven die ook voor een breder publiek toegankelijk waren.375 De keuze voor het turnen als sport kwam hoofdzakelijk overgewaaid vanuit Duitsland waar dit veel werd beoefend en vrij populair was. Vermoedelijk had het idee via contacten met de Duitse socialisten ook hier bij de socialisten ingang gevonden. Men besefte dat socialistische sport een bijdrage kon betekenen voor de uitbouw van een linkse samenleving. De neutrale turnbond zag niet in waarom een verzuilde turnbond nodig was en beschuldigde de katholieke en socialistische turnverenigingen ervan vooral zieltjes te willen ronselen. Deze beschuldiging was overigens niet geheel onterecht. Eind 19e eeuw kwamen de eerste oproepen voor de eerste rode turngroepen. Gent had als vooraanstaand socialistisch centrum veel potentieel. De turnvereniging Vooruit uit Gent was de eerste in België en werd opgericht in 1886 door Karel de Wette, een voormalig circusartiest. In een park langs de Kortrijksesteenweg werd in open lucht geoefend en getraind. Later zou de S.M. Vooruit een lokaal aan de Chartreusestraat voor hen ter beschikking stellen. In 1897 organiseerde de club het tweede nationaal bondsfeest dat weliswaar uitdraaide op een catastrofe. Ze zouden zich echter niet laten ontmoedigen en uit hun fouten leren. De wereldtentoonstelling van Gent bood de ideale gelegenheid om nog eens een poging te wagen.376

Collectie Bib UGent itemnr BIB-AFF-C-000066_2011_0001_AC

Op 10, 11 en 12 mei 1913 organiseerde “De Federatie der Socialistische Turnvereenigingen en Volkskinderen van België” een dubbel turnfeest in samenwerking met de S.M. Vooruit. Dubbel, want het was het 8e federale feest, maar ook het allereerste Socialistisch Internationaal Kongres van Lichamelijke Opvoeding.377 Dit congres werd gehouden op 10 mei in “Ons Huis” aan de Vrijdagmarkt en zou door tal van turnkringen worden bijgewoond. Zowel Vlaamse, Waalse, als internationale turnkringen zouden naar Gent afzakken. Zo waren er, naast de Belgische, ook groepen uit Engeland, Frankrijk, Duitsland en Oostenrijk aanwezig.378


Het congres werd op 11 en 12 mei vervolgd met een groots opgezette “Feest-Wedstrijd”. Maar ook bij de
organisatie van deze driedaagse had de Algemene Werkstaking roet in het eten gegooid. Door de opgelopen vertragingen moesten er op het laatste moment nog heel wat organisatorische regelingen getroffen worden. Zo werd er in de krant een oproep gelanceerd aan alle partijgenoten, vakverenigingen, wijkclubs en muzikanten om bij te springen waar nog extra hulp vereist was.379 Er werd ook een beroep gedaan op de leden om de buitenlandse kinderen onderdak te verschaffen. Bij hun aankomst werden ze naar de verschillende wijklokalen gebracht waar de arbeiders die hun onderdak aanboden ze konden oppikken.380 De volwassenen deelnemers moesten zelf instaan voor hun eigen verblijf, maar werden bij de onderhandelingen met de hoteleigenaars wel bijgestaan. Het was volgens het reglement zelfs sterk “gewenst” om in Gent slaapplaats en eten te zoeken.381 Op zondag 11 mei was er een luisterrijke optocht die dwars door Gent trok.
Deze ging van “Ons Huis” aan de vrijdagsmarkt tot aan de sportterreinen van de wereldtentoonstelling. De leden van de deelnemende turnkringen moesten hierbij van de eerste tot de laatste in uniform aanwezig zijn en meelopen. Indien iemand van een groep afzonderlijk rond liep tijdens de optocht, zou dit gesanctioneerd worden door punten van het eindtotaal af te trekken en liep men het risico geen recht te hebben op de prijzen.382 De eendrachtige, beheerste en sterke uitstraling die men wilde nastreven in deze stoet, was heel erg belangrijk. Er werd een oproep gelanceerd aan alle socialisten om talrijk aanwezig te zijn om er een groots volksfeest van te maken.383 Opnieuw valt op welke zorg er werd besteed aan de uitstraling van de organisatie. Vreemd genoeg werd er in Vooruit op voorhand één en ander geschreven over het turnfeest, terwijl de zoektocht in de kranten van de dagen zelf vruchteloos bleef. Nergens was een verslag te vinden van het evenement of de prijsuitreiking. De andere kranten vonden de stoet en het feest kennelijk het vermelden niet waard. Buiten een kleine regel in het algemene programma in Le Bien Public was hierover niets te vinden.384 Het idee om een algemeen socialistisch turnfeest te houden was overigens niet zo bijzonder. Het paste volledig in de taak die de socialisten zichzelf hadden toegedicht om haar leden van de geboorte tot te dood bij te staan in alle aspecten van hun leven . Het idee was duidelijk overgenomen van de katholieke kerk die hetzelfde principe al veel langer toepaste en waarvan de doeltreffendheid al lang was bewezen.385 Om de zieltjes in het “juiste” kamp te houden werd dus naast het doorgeven van kennis en cultuur ook gezorgd voor ontspanning.
Het verenigingsleven draaide op volle toeren. Onder andere de turnclubs floreerde. Door ze gezamenlijk op te voeren voor het oog van de hele goegemeente konden ze op deze manier, samen met de rest van de S.M. Vooruit, hun voorspoed en kunnen tentoonspreiden.

Bronnen :
Rode accenten in het uitstalraam van de wereld. De rol van de S.M. Vooruit in de wereldtentoonstelling van Gent 1913.
375 L. Celis, Turners, vaandels en rood vuur De geschiedenis van de socialistische arbeiderssportbeweging van 1860 tot 1940. Brussel, VUB press, 2003, p. 11.
376 L. Celis, op. cit., pp. 27-38.
377 Wereldlijke en Internationale Tentoonstelling van Gent 1913. Groot Internationaal Feest-Wedstrijd van
Lichamelijke opvoeding. Gent, Gent, De Federatie der Socialistische Turnvereenigingen en Volkskinderen van België, 1913, p. 1. Exposition Universelle et Internationale. Gand 1913 Gent wereldtentoonstelling. Sports, Brussel, Belgische Turnbond, 1913, p. 21.
378 “8e Socialistisch Turnbondsfeest van België.” In: Vooruit, 30-04-1913, p. 3. Exposition Universelle et Internationale. Gand 1913 Gent wereldtentoonstelling. Sports, Brussel, Belgische Turnbond, 1913, p. 21.
379 “Iets nieuws voor de Partij te Gent.” In: Vooruit, 30-04-1913, p. 3.
380 “De vreemde Turners en Turnmeisjes.” In: Vooruit, 11-05-1913, p. 2.
381 Wereldlijke en Internationale Tentoonstelling van Gent 1913. Groot Internationaal Feest-Wedstrijd van
Lichamelijke opvoeding. Gent, Gent, De Federatie der Socialistische Turnvereenigingen en Volkskinderen van België, 1913, p. 6.
382 Wereldlijke en Internationale Tentoonstelling van Gent 1913. Groot Internationaal Feest-Wedstrijd van
Lichamelijke opvoeding. Gent, Gent, De Federatie der Socialistische Turnvereenigingen en Volkskinderen van België, 1913, p. 7.
383 “Iets nieuws voor de Partij te Gent.” In: Vooruit, 30-04-1913, p. 3.
384 “Programme Générale” In: Le Bien Public, 11-05-1913, p. 2.
385 G. Deneckere, op. cit., p. 136.