de sportevenementen op de wereldtentoonstelling

Naast de competitie onder de exposanten patroneerde de Gentse Wereldtentoonstelling ook heel wat kleinere wedstrijden die buiten deze classificatie vielen. De sportmanifestaties die in het kader van de expo ingericht werden, namen hiervan een groot deel voor hun rekening.
Diverse sporten waren geleidelijk aan een vast bestanddeel van de vrijetijdsbesteding van de massa geworden en de manifestaties een belangrijke vorm van kijkamusement.
Het is dan ook gepast om eens terug te kijken wat er zoals op sportief gebied te beleven viel op de Gentse expo 100 jaar geleden.
De organisatoren hadden binnen de muren van de tentoonstelling een groot sportterrein aangelegd met aan weerszijden tribunes voor publiek. De bezoeker kon er dagelijks genieten van wedstrijden of demonstraties in de meest uiteenlopende disciplines.
Bij het gros van deze wedstrijden bestond de prijzenpot voor het grootste deel uit medailles al waren er ook bekers, kunstvoorwerpen of geldprijzen.
Het voorzitterschap van het Centraal Sportcomité was in handen van Albert Feyerick. Dit comité fungeerde als overkoepelend orgaan voor de 21 subcomités voor de diverse sporten.
De algemene sportmedaille werd ontworpen door Carl De Cock en werd zowel in groot formaat (56 mm Ø) als in een klein formaat als hangertje (28 mm Ø) gemaakt.

Op de keerzijde van de grote sportmedaille werd soms onderaan langs de rand een gravure aangebracht. Zo is een stuk teruggevonden met de ingegraveerde tekst :
1ER PRIX FANFARE AVEC FELICITATIONS DU JURY
Door het bestaan van een speciale medaille voor de wedstrijden voor Harmonieën en Fanfares is het gebruik van deze sportmedaille voor een fanfarewedstrijd niet voor de hand liggend. Een overzicht van de verschillende sporten geeft hierover duidelijkheid.
In het kader van de sportwedstrijden was voor groep XXI een programmaboekje voorhanden waarin voor
sommige disciplines medailles voorzien waren maar ook andere prijzen.

Luchtvaart

De luchtballonnen vertrokken van het terrein van de voormalige dierentuin en de drie deelnemers die de
langste afstand konden afleggen bekwamen een prijs. De aard van de prijzen is niet vermeld.

Bolspel

De wedstrijden dikke- en krullebol gingen door in de hovingen van “ Het Hedendaags Dorp” waarbij enkel
geldprijzen te winnen waren (2.500 frank).

Duivensport

Er was een grote vlucht van reisduiven vanuit Angoulême met een inzet van 100.000 frank prijzen. Op
17 september was eveneens een demonstratie gepland op de terreinen van de Expo.

Wielersport

Naast de gewone snelheidswedstrijden werden op 27 juli zeven verschillende bijzondere disciplines betwist.
– wedstrijd afstand
– prijs voor het grootste aantal deelnemers
– wedstrijd voor fanfares
– wedstrijd voor trompetten
– behendigheidswedstrijd
– prijs voor de mooiste uniformen
– prijs voor de mooiste wimpels
Het programma voorzag enkel voor de behendigheidsproef medailles. Een gouden voor de eerste, een verguld zilveren voor de tweede, een zilveren voor de derde en een bronzen voor de vierde en vijfde plaats. Voor de andere onderdelen waren geldprijzen voorzien maar de sportmedaille met inscriptie voor de fanfares toont aan dat ook voor de andere disciplines medailles werden gegeven.

Schermen

Er waren zes verschillende schermwedstrijden voorzien:
– Coupe du Tricentenaire (op drie wapens: floret, degen en sabel)
– De grote prijs van de Wereldtentoonstelling (degen)
– De prijs van de Leeuw van Vlaanderen (sabel)
– De grote prijs van de Stad Gent (sabel)
– De grote prijs van de floralies (degen en sabel)
– Prijs van België (degen)
De prijzen voor deze wedstrijden bestonden soms uit medailles maar ook uit bekers.

Voetbal

Voor het tornooi van de Wereldtentoonstelling dat doorging op 10, 11 en 12 mei gingen de selecties door op het Sportterrein terwijl de finale op het terrein van AA Gent doorging. Op 17 en 31 augustus ging dan nog een nationaal tornooi door voor Belgische ploegen uit eerste klasse. Voor beide wedstrijden kon enkel een beker gewonnen worden.

Golf

De Prijs van Vlaanderen had plaats op 17 mei en de Prijs van de Wereldtentoonstelling op 18 mei. De Prijs van de Stad Gent op 19 mei.
Voor deze drie disciplines waren dezelfde prijzen voorzien : eerste tot derde een kunstvoorwerp en de vijf volgende prijzen ontvingen een medaille.
Daarnaast hadden op 8 april en op 25 mei nog de nationale kampioenschappen plaats, respectievelijk voor ploegen van zes en individueel.

Turnen

Naast het 35ste Belgische Turnbondfeest en het 8ste federaal feest van de Socialistische turnkringen waren nog twee andere afdelingen onder het turnen.


– Het 29ste federaal feest ingericht door de Belgische Federatie van katholieke turn- en wapenkringen had
plaats op 12, 13 en 14 juli.
– Het Zweedse turnen. Deze discipline betrof het educatief turnen waarin vooral scholen, universiteiten en ook het leger aan deelnamen. De wedstrijden en demonstraties hadden plaats op 6 juli en daags nadien konden de deelnemers een bezoek brengen aan de Stad Gent en de Expo.
Voor deze beide afdelingen zijn echter geen prijzen vermeld in het programma. Voor het Belgische Turnbondfeest is echter wel nog een bijkomend stuk teruggevonden.
Door het groot aantal deelnemers aan de verschillende oefeningen was het noodzakelijk voor diverse groepen een voorturner aan te duiden. Hij zorgde ervoor dat het ritme en de volgorde van de oefeningen gerespecteerd werd. Het kenteken is gebogen en voorzien aan beide kanten van twee openingen zodat het gemakkelijk op de mouw van de drager kon bevestigd worden. De hoedanigheid en de naam van de voorturner werden ingegraveerd alsook het jaartal van de wedstrijd, wat doet veronderstellen dat deze kentekens ook voor andere wedstrijden van de Turnfederatie gebruikt werden. Het exemplaar hieronder is toegewezen aan Georges Calens maar ook andere namen zullen ongetwijfeld voorkomen.

Groot Kinderfeest en bloemenstoet

Het kleine balspel

Naast de uitgeloofde trofeeën, een zilveren bal voor de eerste en tweede vermeld het programma nog voor deze winnaars telkens 5 hangertjes. Het spel gebeurde immers per ploeg van vijf spelers waardoor ieder lid van de winnende ploeg een prijs ontving. De aard van deze hangertjes is niet duidelijk.
Kruisboogschieten
Deze wedstrijden hadden plaats op de schietbaan in Oud-Vlaanderen. Het programma voorzag enkel geldprijzen.

Tennis

Ook hier werden enkel geldprijzen uitgeloofd.

Roeien

De belangrijkste wedstrijd, het Europees kampioenschap, werd begiftigd met de grote medaille van de Europese roeifederatie.

Atletiek

Naast de vermelde prijs van de gouverneur (E.1.2.) ontving iedere vierde van elk onderdeel een herinneringsmedaille.

Hondensport

De tweedaagse Internationale hondententoonstelling werd geopend op 17 mei in het Feestpaleis en meer dan 550 dieren namen deel. De medaille toont drie verschillende hondenkoppen.

Ruitersport

Enkel geldprijzen te winnen.

Handboogschieten

Naast geldprijzen zijn geen medailles vermeld.

Vuurwapens

Voor de internationale schietwedstrijden, die liepen van 7 tot 8 september werd een bronzen medaille uitgereikt. Onder meer pistool en karabijnschieten kwamen aan bod.

Daarnaast kennen we een hangertje dat specifiek verwijst naar de match Franco-Belge.
De Cody Club werd opgericht in 1895 en dankt zijn naam aan William Cody die in de periode van oprichting
van de club, onder de naam Buffalo Bill, wereldwijd veel ophef maakte met zijn Wild West show.
Gezien de goede relaties met de Franse schietclubs moet het niet verwonderen dat de heer Van Herrewege, bestuurslid van de Cody Club, de wedstrijd Franco-Belge ter gelegenheid van de Expo 1913 te Gent liet doorgaan. Camiel Van Herreweghe, notaris van beroep, was voorzitter van het organisatiecomité van de wedstrijden “Tir aux armes de feu”.
De Cody Club had op het sportterrein een speciale schietbaan laten bouwen zodat de wedstrijden in alle
rust konden doorgaan.
Deze schietstand was ook toegankelijk voor het publiek. Bij de wedstrijd Flobert Karabijn werd op 12 meter geschoten. Tal van prachtige prijzen waren voorzien onder andere van de Regering, burgemeester Braun, de Belgische Schuttersbond, de F.N. fabrieken enz.
De Cody Club schonk voor deze categorie een couvert als prijs en behaalde zelf een beker die zich nog steeds in hun patrimonium bevindt.
In tegenstelling tot de prijsmedaille werd dit hangertje waarschijnlijk aan alle deelnemers gegeven.
Het werd door Lecroart niet speciaal voor deze wedstrijd ontworpen want een hangertje met dezelfde voorzijde werd reeds gebruikt in 1911 door de Kring van Officieren van het 2de regiment te Brussel.
De keerzijde werd wel speciaal voor deze wedstrijd ontworpen.

Op 5 oktober had in het Feestpaleis der Tentoonstelling de officiële prijsuitreiking plaats van de schietwedstrijden. Van de heer Van Herrewege ontvingen alle medewerkers een medaille.

Kleiduifschieten

Naast een grote beker waren enkel geldprijzen te winnen.

Zeilen

Geen prijzen vermeld in het programma.

Ten behoeve van de verschillende sportwedstrijden werden kentekens ontworpen die door de diverse atleten konden gedragen werden.
Tot nu toe zijn gelijkaardige kentekens gevonden voor schermen, tennis en zwemmen maar meer dan waarschijnlijk bestonden ze voor alle sportwedstrijden die in het kader van de Wereldtentoonstelling werden gehouden. Zowel de vorm, rand als de keerzijde is steeds dezelfde. Enkel de cirkelvormige uitbeelding op de voorzijde verschilt waarbij telkens de bewuste sportdiscipline wordt uitgebeeld.
Men mag aannemen dat deze hangertjes ook voor andere sportdisciplines zijn uitgegeven.

Bronnen :
Sint Rochus Gazette Dec 2013 en Maart 2014
Tekst Hugette Taymans